فهرست مطالب

مطالعات اخلاق کاربردی - سال دوم شماره 7 (پاییز 1391)

نشریه مطالعات اخلاق کاربردی
سال دوم شماره 7 (پاییز 1391)

  • تاریخ انتشار: 1391/08/24
  • تعداد عناوین: 7
|
  • سرمقاله
    حبیب رضایی ارزانی صفحه 7
  • رحیم دهقان سیمکانی صفحات 11-34
    ارزشمند بودن یک عمل به لحاظ اخلاقی در اندیشه علامه (ره)، منوط به شرایطی است که برخی از آنها مربوط به فعل و برخی مربوط به فاعل بوده و در مجموع، می توان از آنها به حسن فعلی و حسن فاعلی تعبیر کرد. از جمله شروط مربوط به فاعل؛ عاقل و عالم بودن، مختار بودن، انگیزه الهی داشتن، قدرت، آگاهی و درک اخلاقی داشتن است و لذا، فاعل، در صورتی در قبال اعمال غیراخلاقی خود مسئولیت خواهد داشت که از این شروط برخوردار باشد. علامه طباطبایی با توجه به این شروط، نقش قابل توجهی برای خصوصیات انسان در اخلاق قائل شده است. این مقال بر آن است تا ضمن تبیین شرایط اخلاقی بودن یک عمل، دیدگاه علامه در این باب را تبیین نماید. روش این مقاله توصیفی_ تحلیلی بوده و در برخی موارد از آیات و روایات صرفا به عنوان موید بهره برده است.
    کلیدواژگان: اخلاق، انسان شناسی، عقل، آگاهی، مسئولیت، علامه طباطبایی
  • ابوالحسن فیاض انوش*، زهره محسنی پور هونجانی صفحات 35-54
    تاریخ و فرهنگ غنی ایران همیشه مانند مرواریدی درخشان در تمامی عرصه ها، پایداری خود را حفظ نموده است؛ اما متاسفانه گاهی با تجاوز بیگانگان در معرض خطر قرار گرفته است. از جمله مغول که با تاخت وتازهای خود، بناهای بسیاری را ویران کردند و به خاکستر نشاندند؛ اما به برکت حضور بزرگان بسیاری در گستره زمانی تاریخ ایران و با نقش آفرینی شان خاکستر این ویرانی ها را پربارتر از همیشه بهبود بخشیدند.
    خواجه طوس و رشیدالدین همدانی از جمله دانشمندانی هستند که پا به عرصه ویران شده ایران نهادند و به برکت آثار اخلاقی شان که درنتیجه تربیت اسلامی ایشان حاصل شده بود، خدمات ارزنده ای به تمدن ایران اسلامی عرضه کردند. با عنایت به این موضوع، پژوهش حاضر درصدد است تا با بررسی تطبیقی عملکرد خواجه نصیرالدین طوسی و خواجه رشیدالدین همدانی در عرصه اخلاق و تاثیر آن ها بر ایران اسلامی، نقش ایشان را به صورت توصیفی تحلیلی در حفظ تمدن ایرانی اسلامی تبیین کند و با معرفی آثار اخلاقی آن ها، به بیان شباهت ها و تفاوت های موجود در این آثار و نتایج به دست آمده از آن بپردازد.
    کلیدواژگان: خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی، مغول، بحران اخلاقی
  • علیرضا کوهی صفحات 55-80
    تفاخر یکی از بیماری های روانی و رذایل اخلاقی است که انسان امروز با پیشرفت مادی چشم گیرش بیش از گذشته مبتلا به آن شده است. از ابتدا که انسان احساس کرد چیزی دارد که دیگری ندارد و لذا احساس برتری کرد، صفت تفاخر در او بوجود آمد. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی انجام شده، و در آن از قرآن کریم، تفاسیر قرآن و کتب حدیث و اخلاق استفاده شده است. درمان تفاخر مقدماتی دارد. نسخه قرآنی تفاخر در دو بخش فردی و اجتماعی قابل دسته بندی است. در نسخه فردی می توان مواردی چون ایمان به معاد، اندیشه در حساب و کتاب قیامت، یادآوری قدرت الهی و ضعف خویش و اندیشه در منشا پیدایش خود را نوشت و نسخه اجتماعی شامل احسان به دیگران و تفکر در عاقبت گذشتگان می شود. این نوشتار در پی بررسی مفهوم شناسی تفاخر و ارائه نسخه قرآنی درمان آن است.
    کلیدواژگان: قرآن حکیم، تفاخر، نسخه تفاخر، درمان فردی، درمان اجتماعی
  • ولی الله نصیری* صفحات 81-102
    موضوعات اخلاقی مثنوی، بخش گسترده ای از کتاب شریف مثنوی را پرکرده است و مولانا با دقت فراوان، با آراء صوفیانه خود به تفسیر قرآن کریم و احادیث نبوی در این زمینه پرداخته است، مولانا در این زمینه از استعاره ها و تشبیه های زنده و طنزهای دلنشین و گاه نیش دار و گزنده بهره جسته است. با اینکه گاهی درکلمات مولانا، رمزآلودی و سرواری به چشم می خورد؛ اما مباحث اخلاقی وی در مثنوی، پویا و نشاط انگیز بوده و از آموزه های مرسوم اخلاقی که در مخاطب چیزی جز دلتنگی و رمیدگی نمی انگیزد، به دور است. حال این مقاله در نظر دارد به ابعاد اخلاق از منظر مولانا در مثنوی بپردازد.
    کلیدواژگان: اخلاق، ادب، تواضع، مدارا، صبر، قناعت، صدق
  • بررسی و نقد اخلاق رواقی
    مجتبی جلیلی مقدم صفحات 101-130
    بحث از اخلاق یکی از مهمترین و کاربردی ترین مباحث در طول تاریخ اندیشه بوده و از دیرباز ذهن متفکران را به خود مشغول کرده است. رواقیان در مقام یکی از پردوام ترین نحله ها در تاریخ فلسفه وجهه ی همت و نظر خویش را بر حوزه ی اخلاق متمرکز کردند و تاثیرشان در این حوزه مرز مکان و زمان را درنوردید. این دیدگاه در باب اخلاق همانند دیدگاه های اخلاقی دیگر متاثر از شرایط اجتماعی و همچنین دیدگاه فلسفی است. در این نوشتار بر آنیم تا با بررسی شرایط اجتماعی و جهان بینی رواقیان، تبیین واضح و روشنی از اخلاق رواقی بدست دهیم و سپس به نقد این دیدگاه اخلاقی خواهیم پرداخت. حاصل مقاله آنکه اخلاق رواقی که تحت تاثیر دیدگاه مابعدالطبیعی آنان قرار دارد به جبرگرایی منتهی می شود اما با این حال به نوعی اختیار را می پذیرد و آن را به حالات درونی انسان محدود کرده و در حوزه ی همین اختیار محدود دعوت به رضایت از تقدیر کرده و شعار انطباق با طبیعت را سر می دهد و با دیدگاه در پی آرامش بخشیدن به بشریت است. بر این اخلاق انتقادهای بنیادینی وارد است به گونه ای این نظرگاه اخلاقی تاب مقاومت در برابر این انتقادات و چالش ها را ندارد.
    کلیدواژگان: طبیعت، عقل، جبر، اختیار، رضایت، آرامش، فضیلت
  • طاهره ندیمی تهرانی، بخشعلی قنبری* صفحات 127-166
    در این مقاله، ابتدا علت تغییر نگرش و عملکرد دینی افراد بررسی شده و هرکدام از این علل که در آراء ژان ژاک روسو دیده می شود با اندیشه ها و دیدگاه های امام علی به روش اتو مقایسه می گردد و راه های برون رفت از این آسیب ها ارائه خواهد شد. این تحقیق نشان داد که در هر دو دیدگاه بی توجهی به مراحل مختلف رشد در امر آموزش و تربیت، تضاد قول و فعل، تشویق و تنبیه نامناسب، اکراه و اجبار، افراط و تفریط و نداشتن رابطه صمیمانه بین مربی، خانواده و متربی از مهمترین علل دین گریزی افراد است. در بعضی زمینه ها و نوع عملکرد، دو دیدگاه با هم تفاوت هایی دارند؛ ولی شباهت های زیاد بین دو دیدگاه نشانگر این است که آنچه امروزه فلاسفه براساس آراء روسو، علوم تربیتی جدید خود را بر آن بنا نهاده اند، حضرت علی (ع) در 14 قرن گذشته به صورت بسیار وسیع تر بیان کرده اند و از آن زمان تاکنون در بین اندیشمندان اسلامی مبنای اصول تربیتی بوده و راه تربیت را برای عموم هموار کرده است.
    کلیدواژگان: امام علی، ژان ژآک روسو، مربی، متربی، تربیت، دین
|
  • Rahim Dehghan Simkani Pages 11-34
    Moral value of an act has some special conditions according to Allama (RA). Some of these relate to the action but some others refer to the subject who does it. Including provisions relating to the subject; wise and knower، being autonomous، motivated by a divine power، and therefore have a moral understanding. So this subject''s ethical responsibility based on these different conditions and he has no ethical responsibility everywhere that these conditions are not provided. Allama Tabatabai (RA) given these conditions has been spoken about significant role of human characteristics in morality. This article tries to explain the situation to the morality of an act، by explaining the vision of Allama (RA). The method of research is Analytical- described one in this paper and some of the verses and traditions are used as merely confirms to claims.
    Keywords: ethics, Anthropology, wisdom, knowledge, responsibility, Allama Tabatabai
  • Abolhasan Fayaz Anosh*, Zohre Mohsenipoor Pages 35-54
    Iran’s rich culture and history, always like a bright pearl in all areas, has preserved its stability, but unfortunately it has been at risk by the aggression of foreigners. For example; moguls destroyed many building with their invasions and brought to ashes. Thanks to the large presence of many celebrities in that date range and their in flounce which improved the distraction of the askbelter than ever. Among the suentists, who came into destroyed Iran, were hkajetoos and Rashid al- din hamadani. As a result of their good moral have been attained by Islamic training, they offered a valuable service to the Iranian civilization. In this respect, the recent study tries to describe the comparative operation of khajeNasir al- din Toosi and hkaje Rashid al- din Hamadani in ethics area and their effect on Islamic Iran. It also explains their role in a descriptive – analytic method insaving Islamic civilization. Mean while describing their moral results, it shoes the similarities and differences between the effects and results obtained from the deal.
    Keywords: KhajeNasir al din Toosi, Khaje Rashid al din FazlallahHamadani, Mogul, Moral Crisis
  • Pages 55-80
    A large portion of the book of masnavi has been filled with moral issues. Movlana carefully, with his (Sufi) theosophical ideas, interpreted the holy Koran and prophetic narrations. In this field, he used the metophors, live similes, pleasant sitcoms and sometimes biting. Although sometimes movlana’s words are mysterious, his ethical issues in masnavi are dynamic and lively. Therefore, it is for from moral traditional teaching which has nothing except loneliness and disillusion. This paper tends to present the ethical dimension of movlana.
    Keywords: Ethics, Courtesy, Humility, Tolerance, Patience, Contentment, Thruth
  • Waliyyolio Nasiry Pages 81-102
    Dis cussion about ethics is one of the most important and practical issues in the history of human’s thought and has long occupied the minds of thoughtful. (ravaghian) stoicism as the most lasting group in the history of philosophy. Focused all their ambitions and comments on ethic and their impact on this field broke the boundaries of place and time. This perspective on ethics like other ethical views is influenced by the social status and philosophical views. The arm of this paper is to examine ravage hian’s social status and their ideology and also to make clear explanation of stoic’s moral. The results snow that stoicism which affected by some metaphysical point of views leads to determinism. Besides, stoicism accepts somewhat authority and limits it to inner human’s manner. Then with reference to this limited power invites to accept destiny and persuade to make adaption with nature. So try to make human being calm. There are lots of fundamental critics on this perspective in a way that this ethical manner is not able to resist on these critics and challenges.
    Keywords: Nature, Wisdom, Determinism, Authority, Satisfaction, Comfort, Virtue
  • Tahere Nadimi Tehrani, Bakhshali Ghanbari* Pages 127-166
    In this article first the reasons of changing religious beliefs and deeds are investigated and each reason is compared from the perspectives of Jean-Jacques Rousseau and Imam Ali's (PBUH) opinions using auto ethnography and remedies are suggested to resolve each harm. The results showed that in both perspectives inattention to different developmental stages in education, conflict between preaching and actions, inappropriate praising and punishment, reluctance and compulsion, extremes and lack of close relationship among the trainer, family, and trainee are among the most important reasons of religion aversion. Despite some differences between the two perspectives in regard to some contexts and deeds, the many existing similarities indicate that the foundation that philosophers following Rousseau have based education on, was actually set 14 centuries ago By Imam Ali (PBUH) in a broader sense and has ever since been a base for educational principles and paved the way of education for people.
    Keywords: Imam Ali (PBUH), Jean, Jacques Rousseau, trainer, trainee, education, religion